Halk arasında ceza aldım , mahkeme erteleme verir mi sorusunun cevabı olarak Ceza Muhakamesi Kanunu Madde 231. bu makalede ele alınacaktır. Unutulmamalıdır ki ilgili hüküm erteleme değil belirli şartların halinde verilen cezanın hükümsüz kalmasıdır. e, bu ceza hükmü açıklanmaz ve kesinleşmiş bir mahkûmiyet haline gelmez. Kanunun öngördüğü denetim süresi boyunca sanık, hukuken bir mahkûm gibi değil, gözetim altında olan bir kişi konumundadır. Eğer sanık bu süreyi başarıyla tamamlarsa hüküm ortadan kalkar ve dava düşer. Bu durumda kişi hiç mahkûm edilmemiş gibi bir sonuç doğar.

Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 231: Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Giriş: Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinde düzenlenen hükmün açıklanmasının geri bırakılması, ceza yargılamasında sanığa tanınmış önemli bir imkân olarak öne çıkar. Bu kurum, belirli şartlar altında mahkemenin kurduğu hükmü açıklamayıp belirli bir denetim süresi sonuna kadar ertelemesi anlamına gelir. Böylece hüküm sanık hakkında hukuki bir sonuç doğurmaz ve kişiye adeta ikinci bir şans tanınır. Özellikle ilk defa suç işleyen kişiler bakımından, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, mahkûmiyetin olumsuz etkilerinden (sabıka kaydı gibi) korunma imkânı sunar. Bursa ceza avukatı Efekan Efe, bu kurumun doğru anlaşılmasının ceza adaletinde hem toplumsal hem bireysel fayda sağladığını vurgulamaktadır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Nedir?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kısaca HAGB, sanık hakkında verilen ceza hükmünün açıklanmayarak belirli bir süre ertelenmesi ve bu süre sonunda bazı koşullar gerçekleşirse hükmün hiç açıklanmamış sayılmasıdır. Mahkeme, yargılama sonunda sanığın suçlu olduğuna kanaat getirip bir ceza belirler; ancak hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verildiğinde, bu ceza hükmü açıklanmaz ve kesinleşmiş bir mahkûmiyet haline gelmez. Denetim süresi boyunca sanık, hukuken bir mahkûm değil, gözetim altında olan bir kişi konumundadır. Süre başarıyla tamamlanırsa hüküm ortadan kalkar ve dava düşer.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Şartları Nelerdir?

Bu kararın verilebilmesi için kanunda belirtilen tüm şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir:

1. Cezanın Süresi: Hükmedilen hapis cezası iki yıl veya daha az olmalı ya da adli para cezası olmalıdır.
2. Suç Türü: Kanun bazı suçlar bakımından hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını yasaklamıştır.
3. Sabıka Durumu: Sanığın kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış olması gerekir.
4. Yeniden Suç İşlemeyeceği Kanaati: Hakim, sanığın gelecekte suç işlemeyeceği kanaatine varmalıdır.
5. Zararın Giderilmesi: Mağdur veya kamunun uğradığı maddi zarar giderilmelidir.
6. Usul ve Takdir: Güncel düzenlemeyle sanığın rızası aranmaksızın mahkeme şartlar oluştuğunda HAGB kararı verebilir.

Bursa ceza avukatı Efekan Efe, özellikle mahkemede sanığın tutumunun ve zarar giderilmesinin, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararında kritik rol oynadığını ifade etmektedir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Sonuçları Nelerdir?

• Denetim Süresi: Yetişkinler için 5 yıl, çocuklar için 3 yıldır.
• Sabıka Kaydı: Karar adli sicile işlenmez, yalnızca adli arşivde görünür.
• Davanın Düşmesi: Süre sonunda yükümlülüklere uyulursa dava düşer ve mahkûmiyet doğmaz.
• Hükmün Açıklanması: Denetim süresinde kasıtlı suç işlenirse ertelenen hüküm açıklanır.
• Tekrar Yararlanma: Denetim süresi bitmeden ikinci kez HAGB uygulanamaz.
• Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Sonuçları Nelerdir?
• HAGB kararı verildiğinde sanık için bir denetim süresi başlar. Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre bu denetim süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir (suç tarihinde 18 yaşından küçük olan çocuklar için denetim süresi 3 yıldır). Bu süre zarfında sonuçları şöyle özetleyebiliriz:
• Denetimli Serbestlik ve Yükümlülükler: Sanık, 5 yıl boyunca denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulur. Mahkeme, gerekli görürse bu süre içinde sanığa bazı yükümlülükler de getirebilir. Örneğin, belirli programlara katılma, bir eğitime devam etme, belli aralıklarla raportör denetimine girme veya bağımlılık tedavisi görme gibi koşullar konulabilir. Çoğu durumda sanığın tek yükümlülüğü, yeni bir suç işlememek ve varsa belirtilen diğer şartlara uymak olacaktır. Denetim süresi içinde sanığın davranışları izlenir; bu dönemde herhangi bir kasıtlı suç işlememesi ve mahkemenin belirlediği yükümlülüklere uygun hareket etmesi gerekir.
• Sabıka Kaydına Etki Etmemesi: HAGB kararı ile açıklanması geri bırakılan hüküm, sanık hakkında adli sicil kaydına (sabıka kaydına) işlenmez. Yani bu karar, sanığın temiz sabıka kaydını korumasına olanak tanır. Ancak karar, adli arşiv kaydı olarak gizli bir kayda geçebilir; bu kayıt sadece adli makamlar tarafından görülebilir ve genel sabıka sorgulamalarında görünmez. Sonuç olarak, HAGB alan kişi özel sektörde işe girerken veya benzeri sabıka kaydı gerektiren durumlarda “temiz” görünmeye devam eder. Bu durum, kişinin sosyal hayatını ve geleceğini etkileyecek bir mahkûmiyet damgası yememesini sağlar.
• Tekrar Suç İşlenmezse Davanın Düşmesi: Sanık denetim süresi boyunca şartlara uyarsa, süre sonunda açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kalkar. Beş yılın sonunda mahkeme, dosya üzerinden bir karar alarak davanın düşmesine hükmeder. Bu karar neticesinde sanığın o suçtan dolayı hiçbir mahkûmiyeti olmadığı kabul edilir; dava hiç olmamış gibi sonuçlanır. Bu aşamada sanığın ayrıca bir girişimde bulunmasına gerek kalmaksızın (uygulamada mahkemeden düşme kararı alınması için bir dilekçe verilmesi gerekebildiği olsa da) hukuken mahkûmiyet konusu kapanır. Böylece HAGB, amacına uygun şekilde, sanığa siciline işlemeden hatasından ders alma fırsatı vermiş olur.
• Tekrar Suç İşlenirse Hükmün Açıklanması: Denetim süresi içinde eğer kasıtlı bir suç işlenirse veya sanık yükümlülüklerine aykırı davranırsa, askıda olan hüküm açıklanır. Yani başlangıçta ertelenen ceza kararı, bu yeni suç veya ihlal nedeniyle devreye girer. Mahkeme, önceki hükmü açıklar ve bu hüküm bir mahkûmiyet olarak kesinleşir. Sanık artık ilk suçtan da mahkûm olmuş sayılır ve ertelenen ceza infaz sürecine girer. Örneğin, HAGB kararı almış bir kişi denetim süresi bitmeden kasten işlenen bir yaralama suçu işler ve mahkûm olursa, daha önce ertelenen (geri bırakılan) cezası da açıklanıp infaz edilecektir. Bunun yanı sıra, mahkeme açıklanan ceza hakkında bazı takdir haklarına sahiptir: Kanun gereği hakim, şartların oluşması halinde açıklanan cezanın bir kısmının infazını kaldırabilir, yeni suça dair cezayı erteleyebilir veya diğer alternatif yaptırımlara çevirebilir. Ancak bunlar teknik yargısal takdirlerdir; genel kural, ikinci bir suçla beraber HAGB’nin bozulması durumunda ilk cezanın da aynen uygulanacağı yönündedir.
• Aynı Süre İçinde Birden Fazla HAGB Olamaması: HAGB kararı alan bir kişi, denetim süresi sona erene kadar yeni bir suç için tekrar HAGB kararından faydalanamaz. Yasal olarak, denetim süresi devam ederken sanık hakkında ikinci bir HAGB kararı verilemez. Bu, bir kişinin aynı anda birden fazla suçu için “iki kez şans” alamaması anlamına gelir. Önceki HAGB dönemi tamamlanıp düşme kararı verildikten sonra, kişi hukuken sabıka kaydını korumuş olsa bile, mahkemeler sonraki bir suçta HAGB konusunda daha temkinli davranabilir. Yine de, ilk HAGB başarıyla sonuçlandıktan sonra kişi yeniden benzer koşulları sağlarsa teorik olarak ikinci kez de HAGB uygulanması mümkün olabilir, çünkü önceki karar bir mahkumiyet sayılmadığından sabıka kaydı hala temizdir. Fakat bu durumda hakim, kişinin geçmişte bir HAGB fırsatı kullandığını göz önünde bulunduracaktır.

Sonuç ve Değerlendirme

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, doğru uygulandığında sanığa topluma yeniden kazandırma şansı veren etkili bir kurumdur. Ancak bu, bir beraat değil, şartlı bir fırsattır. Yükümlülüklere uyulmaması halinde ertelenen ceza infaz edilir. Bu nedenle süreç boyunca hukuki destek almak önemlidir. Bursa ceza avukatı Efekan Efe, HAGB’nin uygulanabilirliğini değerlendirerek, sürecin hukuka uygun şekilde yürütülmesini ve haklarınızın korunmasını sağlayabilir.