Araçta Değer Kaybı Nedir ?

Araç Değer Kaybı Nedir? Nasıl Hesaplanır ve Nasıl Talep Edilir?

Trafik kazaları sadece aracın onarım masraflarına yol açmaz; aynı zamanda araç değer kaybı adı verilen maddi bir zarara da neden olur. Kazadan sonra aracın ikinci el piyasa değeri düşer ve bu düşüş, hukuken araç değer kaybı tazminatı olarak talep edilebilir.

Araç Değer Kaybı Nedir?

Araç değer kaybı, hasar görüp onarılan bir aracın, kazadan önceki piyasa değeri ile kazadan sonraki değeri arasındaki farktır.
Kısaca: Aracınız tamir edilse bile artık “kaza yapmamış” bir araç değildir ve bu durum satış değerini düşürür. Bu fark, yasal olarak kusurlu taraftan veya onun sigorta şirketinden istenebilir.

Kimler Araç Değer Kaybı Talep Edebilir?

• Kazada kusursuz veya kısmen kusurlu olan taraf,
• Aracın maliki (sahibi),
• Aracın işleten veya zilyedi (örneğin kiracı ya da şirket yetkilisi).

Kısacası, kusurlu olmayan taraf, araç değer kaybı tazminatına hak kazanır.

Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?

Araç değer kaybı hesaplanırken birçok kriter dikkate alınır:

• Aracın yaşı ve kilometresi,
• Hasarın niteliği ve onarım gören parçalar,
• Aracın marka, model ve segmenti,
• Hasar geçmişi ve önceki kazalar.

Sigorta şirketleri genellikle Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi (SBM) tarafından belirlenen standart formül üzerinden hesaplama yapar. Ancak uygulamada bu hesaplamalar zaman zaman gerçek piyasa değerini yansıtmayabilir. Bu nedenle, hukuki destek almak, daha doğru bir tazminat tutarına ulaşmak açısından önemlidir.

Mahrumiyet Bedeli Nedir?

Mahrumiyet bedeli, trafik kazası sonucunda hasar gören aracın onarım veya yenileme süresi boyunca kullanılamamasından doğan maddi kaybın telafisi için talep edilen tazminat türüdür. Başka bir deyişle, kazada zarar gören taraf, aracı serviste kaldığı veya pert olduğu için araçtan yoksun kaldığı süre zarfında, o aracı kullanamamasından kaynaklanan zararı için karşı taraftan ödeme talep edebilir. Uygulamada araç mahrum kalma tazminatı, araç kullanım mahrumiyeti tazminatı veya ikame araç bedeli gibi terimlerle de ifade edilen bu kalem, onarım masrafı ve araç değer kaybı dışında, kazazedenin talep edebileceği önemli bir maddi tazminat unsurudur.

Hukuki açıdan bakıldığında, mahrumiyet bedeli doğrudan cebinizden çıkan bir gider olmayıp dolaylı zarar niteliğindedir.

Kaza nedeniyle araç belirli bir süre kullanılamadığı için mağdur taraf, aracı kullanamamasından kaynaklanan menfaatten yoksun kalır. Bu kayıp, çoğunlukla benzer özellikteki bir aracı kiralamanın günlük ücreti esas alınarak hesaplanır.

Dolayısıyla araç sahibi, kaza sonrası bir araç kiralamış olsun ya da olmasın, makul tamir süresi için öngörülen bu ikame araç kira bedeli tutarında bir zarara uğramış sayılır. Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiil sorumluluğuna ilişkin 49. maddesi uyarınca, kazada kusurlu olan taraf bu dolaylı zararı da tazmin etmekle yükümlüdür. Nitekim son yıllarda Yargıtay kararları da, araç sahibinin normatif zarar olarak nitelenen bu kaybının tazmin edilebileceğini açıkça ortaya koymuştur.

Mahrumiyet Bedelini Talep Etmenin Şartları

Bir trafik kazası sonrasında araç kullanım mahrumiyeti nedeniyle tazminat isteyebilmek için belli koşulların sağlanması gerekir. Başlıca şartları şöyle sıralayabiliriz:

• Karşı tarafın kusurlu olması: Mahrumiyet bedeli, ancak kazada diğer tarafın tam veya baskın kusuru bulunması halinde söz konusu olur. Kendi kusuruyla aracını kullanamayan kişi bu tazminatı talep edemez (bu durum bir önceki bölümde açıklanmıştır).
• Aracın kullanılamaz hale gelmesi: Aracın kazadan ötürü serviste kalması, onarım görmesi ya da pert (tam hasar) olması nedeniyle belirli bir süre kullanılamaması gerekir. Eğer araç kazadan hemen sonra kullanılabilir durumda ise veya çok küçük hasarlar söz konusuysa, kullanım mahrumiyeti iddiası gündeme gelmeyebilir.
• Makul onarım/yeni araç süresi: Talep edilebilecek mahrumiyet bedeli, aracın onarımı için gereken makul süreyle sınırlıdır. Bu süre, hasarın niteliğine göre değişir; örneğin küçük bir hasar için birkaç gün, ağır bir hasar için birkaç hafta tamir süresi makul görülebilir. Araç pert olmuşsa, benzer özellikte yeni bir aracın satın alınması için gereken makul süre (piyasa koşullarında genellikle birkaç hafta) esas alınır.
• Zararı belgeleyecek evraklar: Kullanım mahrumiyetine ilişkin talepte bulunurken bazı belgeler önem taşır. Kazanın nasıl meydana geldiğini ve kusur dağılımını gösteren kaza tespit tutanağı ve varsa bilirkişi raporu, aracın serviste kaldığı süreyi ve onarım detaylarını gösteren servis kayıtları veya faturalar, araç pert ise pert kaydına ilişkin belgeler mutlaka dosyaya eklenmelidir. Eğer kazazede, aracının yokluğunda kiralık bir araç kullanmışsa buna dair araç kiralama sözleşmesi ve fatura gibi kanıtlar da tazminat talebini destekleyecektir.
• Gelir kaybının ispatı (ticari araçlarda): Şayet kullanım mahrumiyeti ticari amaçlı bir araçta yaşandıysa ve bu nedenle bir kazanç kaybı oluştuysa, bunu ispatlamak da şarttır. Örneğin taksi, dolmuş, servis aracı gibi gelir getiren bir araç kazaya uğramışsa, onarım süresince elde edilemeyen kazancın belgelerle (önceki dönem kazanç kayıtları, faturalandırmalar vb.) gösterilmesi gerekir. Ticari kazanç kaybı, kullanım mahrumiyeti tazminatından ayrı fakat bağlantılı bir kalem olarak talep edilebilir.
• Yasal süreler içinde talep: Mahrumiyet bedeli, trafik kazasından doğan maddi tazminat alacağı niteliğinde olduğundan, talebin zamanaşımı süresi dolmadan ileri sürülmesi gerekir. Genel olarak haksız fiillerden doğan maddi tazminat talepleri için 2 yıllık zamanaşımı süresi uygulanır (zararın ve failin öğrenilmesinden itibaren); ancak her hâlükârda kaza tarihinden itibaren 10 yıl geçmekle dava hakkı zamanaşımına uğrar. Bu nedenle mağdur tarafın, hak kaybına uğramamak adına makul süre içerisinde talebini sigorta şirketine (poliçe kapsamında karşılanan bir zarar varsa) veya doğrudan kusurlu tarafa iletmesi önemlidir.